غنی سازی نان‌ها با آهن و اسید فولیک یا غنی سازی نمک طعام با ید نیزازاقدامات مثبتی است که در راستای ارتقای سلامت جامعه،به ترتیب در کاهش موارد ابتلا به کم خونی، فقرآهن و پیشگیری از گواتردر سالهای گذشته انجام شده است.
حال جامعه ما رفته رفته در حال نزدیکی به استاندارد‌های جهانی در زمینه افزودن مواد مغذی به اقلام غذایی مفید نظیرغنی سازی آب میوه‌ها با کلسیم و ویتامینCیا غنی سازی ماکارونی با آهن است اما نکته نگران کننده در این میان، زمزمه ای است که درزمینه غنی سازی مواد غذایی با ارزش تغذیه ای پایین( junk food) یا همان هله هوله‌ها وجود دارد و خبر از شکل گیری اقداماتی در راستای غنی سازی پفک‌ها و...می‌دهد.
این در حالی است که بسیاری از متخصصان تغذیه،مخالفت خود رابا این اقدام ابراز کرده‌اند و اساسا غنی سازی مواد غذایی نظیرپفک یا نوشابه‌ها را مغایربا اصول تغذیه صحیح می دانند.
دکتر ربابه شیخ الاسلام،متخصص تغذیه و اپیدمیولوژی،که پیش از این ریاست دفتر بهبود تغذیه جامعه را نیز به عهده داشته و برنامه‌هایی نظیرغنی سازی آرد و نمک در زمان ریاست وی اجرا شده است، با ابراز مخالفت در راستای غنی سازی junkfoodها به همشهری می گوید:ما باید در صدد غنی کردن ماده ای باشیم که گروه هدف مشخصی دارد و معلوم است که چه کسانی و به چه مقدار از آن استفاده خواهند کرد.
وی در ادامه و با تاکید بر لزوم آگاهی از میزان مصرف ماده غنی شده،می افزاید:وقتی محصولی مثل پفک را غنی کنیم،ممکن است در مناطقی مثل روستاها یا جاهایی که فقر اطلاعاتی مادران وجود دارد،صبح و شب مورد استفاده کودک قراربگیرد و این استفاده بیش از نیازپفک اگر همراه با ویتامین‌ها و مواد معدنی باشد، ممکن است به ایجاد مسمومیت در مصرف کننده منجر شود.
شیخ الاسلام همچنین به عدم مقبولیت غنی سازی مواد غذایی نظیر پفک در تمام دنیا اشاره می‌کند و معتقد است:غنی سازی مناسب غذاهایی است که کنترل مصرف داشته باشند و بتوان از بروز عوارض در اثرمصرف زیاد آنها پیشگیری کرد.
هله‌هوله با غنی‌سازی ارزشمند نمی‌شود
دکتر محمدعلی کشاورز،مدیرگروه تغذیه و بیوشیمی دانشگاه تهران، هم مسئله غنی سازی junkfoodها را موضوعی قابل بحث می داند که چندان مقبولیتی هم در جوامع علمی ندارد و با ابراز مخالفت در این زمینه می گوید:فرض کنید که به محصولی نظیر پفک،ویتامین‌ها و مواد مغذی را هم اضافه کردیم،آیا این محصول، ماده غذایی مفیدی خواهد شد؟
کشاورز در ادامه به لزوم محدودیت مصرف این مواد غذایی اشاره می کند و می گوید: متاسفانه به دلیل نبود آگاهی والدین در برخی موارد شاهد آن هستیم که پدر و مادر‌ها برای تشویق وخوشحال کردن بچه‌ها،برای آنها پفک،چیپش یا نوشابه می‌خرند و اگر متوجه شوند این مواد درصدی ویتامین هم دارد این کار را با خیال راحت تر انجام خواهند داد که تماما به ضرر کودک است.
دکترمسعود کیمیاگر،متخصص تغذیه و مدیرگروه تغذیه دانشگاه ایران،هم غنی سازی junk foodها رابهانه ای برای تبلیغ بیشتر می‌داند و ضمن ابراز مخالفت با انجام چنین کاری،معتقد است:افزودن املاح و ویتامین‌ها به مواد غذایی مثل پفک،تنها میزان مصرف آنها را بالا می برد و در واقع راهی برای به رسمیت شناخته شدن این مواد غذایی بی ارزش به شمار خواهد آمد در حالی که غنی سازی،مناسب مواد غذایی است که قوت غالب افراد هستند ونوسان مصرف ندارند چرا که در مورد ماده ای مثل پفک،ممکن است فردی اصلا مصرف نداشته باشد و فرد دیگری زیادی مصرف کند و مسموم شود.
دکتر کشاورز به نکته دیگری که در نتیجه سوءاستفاده برخی از تولید کننده‌ها ممکن است به وجود آید،اشاره می کندو می گوید: در اصل قضیه هم مشکل وجود دارد،چرا که سالها پیش که من در مؤسسه استاندارد بودم،بعضا با مواردی مواجه می‌شدیم که مثلا برای غنی سازی ماکارونی،از یک زرده تخم مرغ در یک تن آرد استفاده می کردند و ادعای تولید ماکارونی‌های تخم مرغی را داشتند در حالی که دراساس غنی سازی آنها مشکل وجود داشت.
همه اینها در حالی است که اختیارغنی سازی مواد غذایی که کلنگ آن توسط دفتر بهبود تغذیه جامعه در سالهای گذشته زده شده، در حال حاضر به اداره کل نظارت بر مواد غذایی وزارت بهداشت سپرده شده است و بیم آن می رود که در نتیجه عملی شدن چنین اقداماتی، کنترل مناسبی بر مسمومیت‌ها وجود نداشته باشد و نه تنها مصرف نوعی از مواد غذایی که متولیان امر بهداشت در صدد محدودیت مصرف آن بودند،کاهش نیابد،بلکه افزایش ناآگاهانه آن در نتیجه تبلیغات سوء، منجر به بروز طیف جدیدی از بیماری‌ها شود که مسمومیت با ویتامین‌ها ومواد معدنی علت آن است.
